Ảnh minh họa

Trước tình hình ấy, ngày 9/4/2020, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 42/NQ-CP nhằm hỗ trợ người dân gặp khó khăn do đại dịch COVID-19 (gọi tắt là nghị quyết). Đây là một chính sách kịp thời và hợp lòng dân, làm tăng cường sự tin tưởng, gắn bó giữa người dân với Đảng, Nhà nước. Tuy mức hỗ trợ không nhiều đối với mỗi cá nhân, nhưng trong điều kiện nguồn tài chính của Nhà nước còn khó khăn thì đó là sự chia sẻ động viên kịp thời, sự quan tâm của Đảng, Nhà nước đối với mỗi người dân trên tinh thần "không ai bị bỏ lại phía sau" và mang tính nhân văn sâu sắc. Tiếp đó, ngày 24/4/2020 Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 15/2020/QĐ-TTg để hướng dẫn thực hiện Nghị quyết số 42/NQ-CP. 

Tuy nhiên, việc triển khai thực hiện nghị quyết là một vấn đề rất quan trọng, bảo đảm nhanh, kịp thời, đúng đối tượng, không bỏ sót, không để xảy ra tiêu cực, trục lợi chính sách. Các cơ quan, đơn vị chức năng nhanh chóng triển khai nghị quyết; đồng thời, các cơ quan có chức năng giám sát tham gia ngay từ đầu đảm bảo cho chính sách được thực thi nhanh chóng, chính xác.

Bám sát các nguyên tắc đã đề ra trong nghị quyết

Hỗ trợ đối tượng bị giảm sâu thu nhập, mất, thiếu việc làm, gặp khó khăn, không đảm bảo mức sống tối thiểu, chịu ảnh hưởng của dịch COVID-19; hỗ trợ thêm cho một số nhóm đối tượng đang hưởng chính sách ưu đãi, bảo trợ xã hội trong thời gian có dịch.

Nhà nước, doanh nghiệp và cộng đồng xã hội cùng chia sẻ trách nhiệm trong việc bảo đảm cuộc sống cho người lao động.

Việc hỗ trợ bảo đảm đúng đối tượng, công khai, minh bạch, không để lợi dụng, trục lợi chính sách. Đối tượng hỗ trợ thuộc diện được hưởng từ 02 chính sách trở lên tại Nghị quyết này thì chỉ được hưởng một chế độ hỗ trợ cao nhất; không hỗ trợ đối tượng tự nguyện không tham gia.

Thực hiện nghiêm nguyên tắc trên sẽ tránh được tình trạng bình quân, dàn trải, trục lợi chính sách hoặc bỏ sót đối tượng.

Gắn trách nhiệm người đứng đầu các cấp chính quyền, doanh nghiệp

Cụ thể: trong 7 nhóm đối tượng được xem xét hỗ trợ, có nhóm là công nhân lao động trong các doanh nghiệp có hợp đồng lao động (nhóm số 1), lãnh đạo doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm về tính chính xác danh sách người lao động mất, thiếu việc làm. Chính quyền có sở chịu trách nhiệm về các đối tượng: người lao động không có giao kết hợp đồng lao động bị mất việc làm (nhóm số 4); người có công với cách mạng đang hưởng trợ cấp ưu đãi hàng tháng (nhóm số 5); đối tượng bảo trợ xã hội đang hưởng trợ cấp xã hội hàng tháng (nhóm số 6); hộ nghèo, hộ cận nghèo (nhóm số 7).

Công khai, minh bạch và vào cuộc ngay từ đầu

Mọi công việc của các cơ quan, chính quyền, của doanh nghiệp đều bắt đầu từ việc rà soát, lập danh sách các đối tượng được hỗ trợ. Lúc này, các cơ quan đại diện cho người lao động, người dân tham gia giám sát ngay từ khâu lập danh sách, trong đó công khai minh bạch để mọi người trong đơn vị, trong thôn, khu dân cư được biết, được tham gia giám sát về danh sách, đối tượng được hưởng, sẽ tránh được việc bỏ sót hoặc trùng lặp hoặc không đúng đối tượng. Dù trong đơn vị, doanh nghiệp hay ở khu dân cư, việc tham gia ngay từ đầu của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội vừa để bảo vệ quyền lợi của người lao động, của nhân dân, vừa thực hiện chức năng giám sát thực thi chính sách.

Trong các nhóm đối tượng được hỗ trợ thì việc xác định đối tượng là người lao động không có giao kết hợp đồng lao động bị mất việc làm là khá phức tạp. Nhóm đối tượng này khá phổ biến ở khu vực nông thôn, đó là những người nông dân, thiếu việc làm nông nghiệp tham gia làm việc và được trả lương theo ngày trong các doanh nghiệp công nghiệp, hoặc nhóm lao động phi nông nghiệp, như: thợ xây dựng, buôn bán nhỏ, làm trong các HTX tiểu thủ công nghiệp, các doanh nghiệp siêu nhỏ, các hộ sản xuất kinh doanh cá thể... Đây là nhóm đối tượng rất khó xác định ai là người đã bị mất việc làm, mất việc bao nhiêu thời gian. Nếu không rà soát kỹ và công khai danh sách thì dễ dẫn đến sai sót.

Một nhóm đối tượng dễ bị sót, bị trùng, đó là người nông dân rời quê (bỏ sản xuất nông nghiệp) lên các thành phố, đô thị làm thuê, làm người giúp việc... Ai sẽ là người lập danh sách, ở thôn, khu dân cư, hay là nơi người đó tạm trú?

Có sự phân công, phối hợp giám sát, không dể trùng, không để sót

Hội đồng nhân dân các cấp với tư cách giám sát của cơ quan quyền lực, nên tập trung giám sát đồng thời đôn đốc các cơ quan chức năng của nhà nước triển khai thực hiện nghị quyết tích cực, chính xác, không gây phiền hà cho các đối tượng được hưởng thụ.

Với tư cách là chủ thể giám sát xã hội, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc các cấp cần phối hợp, phân công các đoàn thể chính trị - xã hội, mỗi đoàn thể giám sát một số nhóm đối tượng, ví dụ: Liên đoàn lao động các cấp giám sát nhóm đối tượng là công nhân, người lao động trong các doanh nghiệp, cơ sở kinh doanh; Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể giám sát các nhóm đối tượng là các cơ sở kinh doanh, nhóm đối tượng là người lao động phí chính thức, không có hợp đồng lao động...; trong đó, việc giám sát của Ban công tác Mặt trận thôn, khu dân cư có vai trò rất quan trọng, bởi ở đó, các nhóm đối tượng được hỗ trợ khá nhiều, khá đa dạng.

Mong rằng, với sự vào cuộc của các cơ quan chức năng, sự tham gia giám sát ngay từ đầu của Hội đồng nhân dân, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân nghị quyết của Chính phủ sẽ được thực thi nhanh chóng, đạt hiệu quả tốt./.

Lương Anh Tế