Ảnh minh họa

Hiện nay, đã có nhiều nước trên thế giới đang bước vào cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư hay còn gọi là cuộc cách mạng công nghiệp 4,0 trong bậc thang phát triển khoa học kĩ thuật, công nghệ với nhiều đặc trưng cơ bản trong các thành tựu về công nghệ và tin học. Chính trong sự phát triển với tốc độ vô cùng mạnh mẽ ấy, cái mới đã luôn luôn nảy sinh và rồi nó lại bị thay thế vị trí đương thời trở thành cái cũ. Xem như vậy, chúng ta thấy cái mới được coi là chất liệu để xây dựng nền văn minh, là sản phẩm của thời đại, là thước đo sự phát triển của xã hội. Vì lẽ đó, chúng ta phải luôn luôn có thái độ trân trọng, nâng niu cái mới, ủng hộ cái mới, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho cái mới được sinh sôi, nảy nở ngày càng nhiều.

Ở đây, cái mới có thể được nhận thức ở những mức độ khác nhau, nhưng chung quy đều được xét từ cái bản chất (lôgic) của sự vật. Có thể hiểu, khi đối tượng được tạo ra trên cơ sở một nguyên lý cấu tạo hoàn toàn mới thì đó là một cái mới mang tính chất sáng tạo. Những cái mới này thể hiện được tính cách mạng, vì nó có sự thay đổi về mặt nguyên lý. Do đó, nó chỉ được sinh ra từ những con người có trình độ chuyên môn vừa sâu, vừa rộng, có tinh thần tiến công khoa học mạnh mẽ, có sự đam mê với công việc.

Trong thời đại ngày nay, cái mới sáng tạo không thể ra đời từ mảnh đất thuần túy kinh nghiệm tích lũy được từ cuộc sống hàng ngày mà nó phải được hình thành trên nền tảng hiểu biết lý luận sâu sắc, nắm vững phương pháp luận khoa học biện chứng, thông qua phương pháp thực nghiệm do những chuyên gia khoa học nghiên cứu đảm nhận. Với cách nhìn ấy, những cái mới sáng tạo thường có tác dụng trong một phạm vi rộng rãi với ý nghĩa lớn lao trong quá trình nhận thức và cải tạo thế giới phục vụ cuộc sống của loài người. Thành quả nghiên cứu của giáo sư, viện sĩ Ngô Bảo Châu - Nhà toán học trẻ tuổi của Việt Nam là một minh chứng cho cái mới sáng tạo của loài người.

Bên cạnh những cái mới sáng tạo, trong quá trình phát triển còn một cách nhìn cái mới ở mức độ thấp hơn. Đó là những sự vật được tạo ra trên một nguyên lý đã có, nhưng được bổ sung, điều chỉnh ít nhiều ở những bộ phận nằm trong hệ thống cấu trúc tạo nên sự vật. Những đối tượng này thường được gọi là cái mới cải tiến. Ở đây không có sự thay đổi về mặt nguyên lý cấu tạo, cho nên nó chỉ có tác dụng thúc đẩy sự vật nhanh chóng đạt tới sự hoàn thiện về lôgic tối ưu của nó. Có thể xem cái mới cải tiến là bước đi trung gian giữa cái cũ và cái mới sáng tạo. Cái mới loại này thường được tạo ra từ những con người có trình độ hiểu biết cơ bản hoặc những người có nhiều kinh nghiệm trong hoạt động nghề nghiệp với tâm huyết say sưa công việc. Nhiều kết quả nghiên cứu của các tác giả tham gia hội thi sáng tạo kỹ thuật của tỉnh nhà trong những năm qua là ví dụ cho loại mới này.

Sự nảy sinh cái mới trong quá trình phát triển đã làm cho những cái cùng chủng loại ra đời trước đó trở thành cái cũ. Vậy là, cái mới được mở ra từ những tiền đề, mầm mống của cái cũ. Bởi thế, thái độ của chúng ta đối với cái cũ phải là sự biết ơn, không nên có quan điểm phủ định sạch trơn. Vì bản thân cái cũ đã có một thời với tư cách là cái mới, đã đóng góp vào quá trình phát triển của xã hội với tất cả những tính chất tốt đẹp của nó. Hơn nữa, ngay khi trở thành cái cũ trong một phạm vi thời gian nhất định, nó có thể còn phát huy tác dụng.

Trong quá trình phát triển của tự nhiên và xã hội, những cái mới liên tiếp nảy sinh để thay thế cái cũ. Nhưng tốc độ của sự phát triển nhanh hay chậm là tùy thuộc một phần đáng kể vào trình độ phát triển khoa học, kỹ thuật và công nghệ của thời đại và thái độ cư xử của con người đối với thực tiễn. Thực ra, trong cuộc sống hàng ngày, cái mới và cái cũ luôn luôn có sự đan xen với nhau. Cái mới khi nảy sinh thường khó được chấp nhận, vì còn ít người biết đến và bị ngăn cản bởi quán tính tư duy truyền thống trong mỗi con người. Bởi vậy, điều cần lưu ý ở đây là, trong sự phát triển của một nguyên lý, khi cái mới sáng tạo nảy sinh đã đủ độ chín muồi thì phải nhanh chóng kết thúc vai trò của cái cũ. Bởi mọi sự vật ra đời chỉ đúng một cách lịch sử. Nếu kéo dài quá mức hoặc kết thúc quá sớm vị trí, vai trò của một đối tượng trong một hoàn cảnh lịch sử không cho phép thì tất yếu sẽ làm hạn chế sự phát triển cho bản thân đối tượng và xã hội.

Trong xu thế hội nhập quốc tế đang diễn ra mạnh mẽ trên quê hương và đất nước hiện nay, đã và đang xuất hiện nhiều nhân tố mới. Đó là những tiềm năng, những vốn quý rất đáng trân trọng. Tư duy của thời đại là phải hướng về cái mới tiến bộ. Muốn vậy phải nhạy cảm trong sự nhận biết ra những dấu hiệu của thời đại, không nên quá câu nệ vào những gì đã được định hình từ trong quá khứ. Xã hội nào cũng vậy, cái mới là tiêu chuẩn để đánh giá chất lượng văn minh, chất lượng trí tuệ. Vì vậy, nghệ thuật của khoa học quản lý là biết tạo ra cái mới, biết đánh giá và sử dụng cái mới một cách có hiệu quả nhất./.