Ảnh minh họa
Những ngày hoạt động hè sôi nổi, bổ ích với bao kỷ niệm đẹp đẽ của tuổi học trò đã qua, nhường chỗ cho sự chuẩn bị các công việc có liên quan để bước vào ngày hội khai trường năm học mới (2017 - 2018) – Năm học tiếp tục đổi mới cơ bản, toàn diện giáo dục đào tạo đáp ứng yêu cầu cầu CNH, HĐH trong nền kinh tế thị trường, định hướng XHCN và hội nhập quốc tế.
Nói theo ngôn ngữ tâm lý, hiện nay cả xã hội nói chung, các bậc phụ huynh và các em học sinh nói riêng đang sôi nổi, hào hứng chuẩn bị tâm thế bước vào năm học mới. Vậy tâm thế là gì?
Đó là sự chuẩn bị thiên hướng tâm lý của con người với tư cách là chủ thể hoạt động đối với một đối tượng nào đó. Tâm thế xuất hiện trước một khách thể nhất định (ở đây là đối tượng học tập). Nó bảo đảm tính bền vững của hoạt động, có mục đích rõ rệt trong quan hệ với các nhiệm vụ học tập cụ thể. Đó là một cơ chế ổn định, cho phép duy trì xu hướng của hoạt động trong những tình huống liên tục thay đổi. Tâm thế giúp con người có thể vượt ra khỏi những khó khăn bị ràng buộc trong một hoàn cảnh nhất định.
Với cách hiểu tâm thế như trên, thì bản chất của sự chuẩn bị tâm thế cho các em học sinh đến trường chính là việc xác định thái độ học tập cho các em khi bước vào năm học mới. Thái độ học tập đó được thể hiện trên nhiều khía cạnh khác nhau.
Một là, có ý thức tự giác, chủ động tiến hành ôn tập những kiến thức cơ bản của năm học trước. Bởi vì, hệ thống kiến thức được sắp xếp trong các nhà trường nói chung, trong mỗi cấp học nói riêng đều tuân theo nguyên tắc đi từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp, từ thấp dến cao, từ cụ thể đến trừu tượng. Do đó, muốn lĩnh hội cái sau phải nắm vững cái trước. Ông cha ta đã dạy “ôn cố như tri tân” tức là ôn cái cũ để tiếp thu cái mới. Làm tốt quá trình ôn tập những kiến thức đã học chính là tạo tiền đề thuận lợi cho sự lĩnh hội những cái sẽ học trong năm học mới.
Thực tế cho thấy hoạt động học tập của các em học sinh thực sự là một loại lao động trí óc căng thẳng, đầy rẫy những khó khăn, đòi hỏi các em phải có tinh thần tự nguyện, tự giác. Phấn đấu học giỏi không phải là điều đơn giản, không phải ngẫu nhiên mà có. Nó được bắt đầu từ những việc làm nhỏ bé tồn tại trong cuộc sống hàng ngày. Đó là những công việc bình thường không mang ý nghĩa bắt buộc, nhng nó lại rất cần thiết cho việc học giỏi.
Học tập là một quá trình biến tri thức của loài người thành tri thức của bản thân, làm cho tầm nhận thức của bản thân ngày càng phát triển, từ biết ít đến biết nhiều, từ hiểu sai đến hiểu đúng, bởi vậy các em phải có thái độ chủ động trong ôn tập kiến thức. Điều đó có nghĩa là các em phải biến được những yêu cầu của nhiệm vụ ôn tập thành nhu cầu hoạt động của chính bản thân mình, biến được quá trình giáo dục của gia đình, nhà trường thành quá trình tự giáo dục của bản thân.
Hai là, phải chuẩn bị đầy đủ các tài liệu, sách giáo khoa, dụng cụ học tập phục vụ năm học mới. Cần có ý thức tiết kiệm, tận dụng những gì còn dùng được. Chỉ nên mua những cái còn thiếu, chưa có, cần liên hệ với bạn bè để có thể trao đổi sách giáo khoa, tài liệu tham khảo với nhau giữa lớp trước và lớp sau để tránh sự lãng phí. Khi cần mua những bộ sách mới, các em nên tham khảo sự hướng dẫn của các thầy cô giáo phụ trách lớp học.
Ba là, cần sắp xếp, sửa sang góc học tập đảm bảo đầy đủ ánh sáng, thông thoáng, mát mẻ, sạch sẽ; sách vở, đồ dùng học tập bố trí một cách khoa học để mỗi khi cần dùng đến là có thể lấy được ngay, không mất công tìm kiếm vất vả tốn kém thời gian.
Góc học tập là nơi hàng ngày các em tiếp xúc để thực hiện các nhiệm vụ học tập, bởi thế nó cần được đặt ở nơi yên tĩnh, tránh sự ồn ào, được trang trí những hình ảnh, với các gam màu phù hợp với tâm sinh lý lứa tuổi trẻ em, nhằm góp phần tạo ra sự hứng phấn, nâng cao năng suất chất lượng học tập của các em.
Bốn là, các em cần chuẩn bị tâm thế để tiếp nhận những cái mới: Thầy cô mới, lớp học mới, nội dung bài giảng mới, phương pháp dạy học mới... Với các em chuyển cấp còn có thêm cả môi trường mới. Tất cả những cái mới đó tạo ra cho các em bầu không khí tâm lý mới vui vẻ, phấn khởi, hào hứng trong học tập và rèn luyện.
Thông thường các em có tâm lý ngỡ ngàng khi đón nhận cái mới, bởi thế, phải bình tĩnh, suy xét kỹ càng để phân biệt sự đúng sai, trên cơ sở đó rút ra những điều hay, lẽ phải để học tập. Làm được như vậy, các em sẽ lớn lên về mặt hiểu biết và phương pháp hành động.
Trong khi tiếp nhận những cái mới, các em cần có thái độ khiêm tốn và ý thức học tập theo công thức "5 mọi": Mọi nơi, mọi lúc, mọi người, mọi nội dung, mọi cách và "4 H": Học => Hỏi => Hiểu => Hành.
Sự chuẩn bị tâm thế cho các em học sinh bước vào năm học mới chỉ đạt được hiệu quả mong muốn khi có sự kết hợp chặt chẽ giữa các bậc phụ huynh trong các gia đình, các thầy cô giáo, trong các nhà trường và các tổ chức đoàn thể cùng tất cả mọi thành viên trong xã hội. Làm được như vậy, chính là tạo ra niềm vui cho các em học sinh đón mừng ngày hội đến trường./.
Phạm Nguyên Thảo