Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ 7 (khóa XII), được đông đảo cán bộ, đảng viên và nhân dân quan tâm, bởi tại hội nghị này, nhiều vấn đề mang tầm chiến lược được Trung ương bàn thảo quyết định, trong đó có Đề án về Tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, được nhiều người quan tâm, bởi cán bộ, nhất là cán bộ lãnh đạo chủ chốt có vai trò quyết định trong việc thực hiện nhiệm vụ ở mỗi địa phương nói riêng và sự thành bại của cách mạng nói chung. Là người luôn quan tâm đến các sự kiện chính trị của đất nước và qua dư luận nhân dân, tác giả xin trao đổi mấy ý kiến xung quanh vấn đề này.
Thứ nhất, Hội nghị Trung ương 7 đã nhìn nhận, đánh giá đúng tình hình. Trong báo cáo của Bộ Chính trị trình Hội nghị Trung ương 7 đã thẳng thắn nhận định: đội ngũ cán bộ và công tác cán bộ còn nhiều hạn chế, yếu kém, bất cập; đội ngũ cán bộ đông nhưng chưa mạnh; một bộ phận không nhỏ cán bộ phai nhạt lý tưởng, giảm sút ý chí, ngại khó, ngại khổ, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, có biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”.
Trước thực trạng đó, Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị càng quan tâm nhiều hơn đến công tác xây dựng đội ngũ cán bộ, bởi đến giai đoạn cách mạng mới, nhiệm vụ cách mạng đòi hỏi phải có một lực lượng cán bộ không những vững vàng về chính trị, có đạo đức cách mạng trong sáng, nhưng phải là những người giỏi. Lớp cán bộ được rèn luyện qua chiến tranh, tôi luyện trong thời kỳ đổi mới chuẩn bị nhường chỗ cho lớp cán bộ trẻ hơn, không qua gian khổ chiến tranh, nhưng được học hành “bài bản”, trình độ chuyên môn vững vàng, nhưng lại dễ dao động, bị tác động bởi mặt trái của cơ chế thị trường. Lỗi lo của lớp cán bộ trước là có cơ sở. Vì vậy, làm thế nào để xây dựng được một đội ngũ cán bộ chuẩn bị thay thế là vấn đề lớn, là nhiệm vụ của các cấp ủy Đảng trong thời gian tới.
Thứ hai, vấn đề không để cán bộ lạm dụng quyền lực dẫn đến tha hóa là nội dung được thảo luận, quan tâm nhiều tại hội nghị. Đề án do Bộ Chính trị trình hội nghị trung ương 7 đã đề cập khá đầy đủ đến các vấn đề để xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cán bộ cấp chiến lược, trong đó, đặt trọng tâm đến giải pháp làm thế nào để kiểm soát được quyền lực ngay trong công tác cán bộ, để ngăn ngừa được tình trạng tha hóa, tham nhũng, chạy chức, chạy quyền,... như thời gian gần đây.
Trong các giải pháp Đề án đưa ra để kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ, có một điểm mới, đó là: “Thể chế hóa, cụ thể hóa và tổ chức thực hiện có hiệu quả các quy định của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể chính trị - xã hội và nhân dân tham gia xây dựng đội ngũ cán bộ”. Thực ra, nói là mới thì cũng chưa hẳn, vì ngay từ Đại Hội Đảng toàn quốc lần thứ X (2006) đã đề ra: “Mở rộng và phát huy dân chủ, thực hiện và công khai, minh bạch trong công tác cán bộ”[1]; và: “...thực hiện cơ chế đảng viên và nhân dân tham gia giám sát cán bộ và công tác cán bộ”[2]; tại Hội nghị lần thứ chín Ban Chấp hành Trung ương khóa X (tháng 1/2009) quy định: “thực hiện tốt cơ chế giám sát của Mặt trận Tổ quốc, của nhân dân với cán bộ và công tác cán bộ”[3]. Xin chú ý hai cụm từ “trong công tác cán bộ” “ và công tác cán bộ”.
Liên hệ lại trong thời gian qua, việc cụ thể hóa các nội dung trên là chưa kịp thời, chưa đầy đủ, xin dẫn chứng, từ năm những năm 2006, 2009 mà cho đến cuối năm 2013 Bộ Chính trị mới ban hành Quyết định số 217, kèm theo đó là Quy chế giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội. Nhưng trong quy chế đó cũng không có nội dung và cơ chế giám sát về công tác cán bộ (chỉ có giám sát cán bộ, đảng viên trong thực thi nhiệm vụ) và không có phản biện các dự thảo nghị quyết, đề án của cấp ủy về công tác cán bộ. Chính vì thế, công tác cán bộ vẫn chỉ “bó hẹp” trong nhiệm vụ của cấp ủy, thiếu công khai, minh bạch theo đúng nghĩa.
Thứ ba, để cụ thể hóa giải pháp “Thể chế hóa, cụ thể hóa... giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể chính trị - xã hội và nhân dân tham gia xây dựng đội ngũ cán bộ”, cần sửa đổi, cụ thể hóa các quy định đã có, như: Quy chế giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội (ban hành theo Quyết định 217 của Bộ Chính trị) cần bổ sung nội dung, hình thức giám sát công tác cán bộ; bổ sung nội dung, hình thức phản biện các dự thảo nghị quyết, đề án của cấp ủy về công tác cán bộ của cấp ủy các cấp.
Trong các quy định của Đảng đã ban hành, như: Quy định số 105-QĐ/TW, ngày 10/12/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về Phân cấp quản lý cán bộ và bổ nhiệm, giới thiệu cán bộ ứng cử , trong quy trình 5 bước (trong phụ lục 2 kèm theo Quy định 105) cần bổ sung nội dung (thêm một bước) lấy ý kiến nhân dân nơi cư trú của cán bộ được giới thiệu trước khi thực hiện Bước 5: Tập thể lãnh đạo thảo luận và biểu quyết nhân sự (tương tự như bước tiếp xúc cử tri nơi cư trú của nhân sự giới thiệu ứng cử để bầu làm đại biểu Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp). Bổ sung thêm bước này, “bức tranh” về một cán bộ chuẩn bị được giới thiệu, đề bạt vào các vị trí quan trọng sẽ được đánh giá đầy đủ, là cơ sở để cấp ủy thảo luận và quyết định. Nói như đồng chí Vũ Quốc Hùng, nguyên ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban kiểm tra Trung ương (báo Dân trí 12/5/2018): muốn biết những đồng chí nào “chưa bị lộ” thì phải hỏi dân. Không gì qua mắt được dân.
Thứ tư, về việc quy định Bí thư Tỉnh ủy, Huyện ủy không phải là người địa phương. Nhiều người đánh giá, thực hiện quy định này sẽ hạn chế được sự lạm dụng quyền lực. Đây không phải là vấn đề mới, đã được đề ra từ các nhiệm kỳ trước, nhưng chưa thành quy định “cứng” nên thực hiện thiếu nhất quán; mặt khác, trong quy định số 98-QĐ/TW, ngày 07/10/2017, của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về Luân chuyển cán bộ có quy định nhiều chức danh thuộc diện luân chuyển, ngoài Bí thư Tỉnh ủy, Huyện ủy còn có Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, cấp huyện; Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân, Chánh án Toà án nhân dân cấp tỉnh, cấp huyện; cán bộ lãnh đạo cấp trưởng các ngành thanh tra, công an, tài chính, thuế, hải quan cấp tỉnh, cấp huyện. Vậy, sẽ thực hiện quy định này như thế nào nếu Nghị quyết Trung ương 7 ban hành chỉ có quy định chức danh Bí thư? Thiết nghĩ, nếu thực hiện được và thành nề nếp các chức danh lãnh đạo chủ chốt nêu trên thì việc giám sát, kiểm soát quyền lực cán bộ sẽ đạt hiệu quả cao. Mặt khác, thời điểm luân chuyển cũng cần tính toán cho hợp lý. Tại nhiệm kỳ này, thời điểm nửa cuối nhiệm kỳ là thời điểm luân chuyển hợp lý, bởi khi một đồng chí được luân chuyển đến địa phương mới còn đủ thời gian (1-2 năm) để chứng minh năng lực công tác, phẩm chất đạo đức và tạo uy tín để bước vào ứng cử khóa mới. Nếu sau Đại hội Đảng bộ mới luân chuyển và lại “rút về” trước Đại hội thì việc thử thách, rèn luyện sẽ kém đi hiệu quả.
Hy vọng, sau Hội nghị Trung ương lần 7 sẽ có nhiều chuyển biến, nhất là trong công tác xây dựng Đảng./.
Lương Anh Tế - Trưởng ban đại diện Hội NCT tỉnh
-----
[1] Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X - NXBCTQQ - trang 294
[2] Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, NXBCTQG - trang 295
[3] Văn kiện Hội nghị TƯ lần thứ chín BCHTW khóa X, NXBCTQG - trang124