Ảnh minh họa

Từ trước năm 2000, một tổ chức quốc tế có tên HelpAge International (viết tắt là HAI) là tổ chức phi Chính phủ Quốc tế hoạt động tại Việt nam với mục tiêu giúp Việt Nam thích ứng với già hóa dân số, có dự án “Hỗ trợ người cao tuổi thiệt thòi ở Việt Nam”. Nguồn kinh phí của tổ chức Quốc tế được hỗ trợ trực tiếp đến các đối tượng là người cao tuổi bị thiệt thòi, gặp khó khăn trong cuộc sống thông qua các tổ chức xã hội ở Việt Nam.

Từ năm 2007, Hội người cao tuổi Việt Nam phối hợp với tổ chức HAI triển khai dự án với mô hình “CLB Liên thế hệ tự giúp nhau”. Từ sự trợ giúp ban đầu của tổ chức phi chính phủ Quốc tế, các địa phương cả nước nhận thấy mô hình mang lại hiệu quả thiết thực, cụ thể nên đã hỗ trợ từ ngân sách địa phương để xây dựng và phát triển mô hình, tính đến cuối tháng 12 năm 2017, cả nước đã có 40 tỉnh, thành phố triển khai, đã xây dựng được 1.296 CLB Liên thế hệ tự giúp nhau (riêng tỉnh Thanh Hóa có trên 500 CLB).

Với những hiệu quả thiết thực mà mô hình CLB mang lại, ngày 02/8/2016, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1533/QĐ-TTg phê duyệt “Đề án Nhân rộng mô hình CLB Liên thế hệ tự giúp nhau giai đoạn 2016-2020”. Theo đó, chỉ tiêu giai đoạn 1 (2016-2017) của Đề án là duy trì và thành lập 1.200 CLB Liên thế hệ tự giúp nhau, chỉ tiêu giai đoạn 2 (2018–2020), xây dựng và duy trì hoạt động khoảng 2.000 CLB Liên thế hệ tự giúp nhau tại ít nhất 45 tỉnh, thành phố (có ít nhất 100.000 thành viên, trong đó có 65.000 người cao tuổi tham gia).

Ở tỉnh Hải Dương, từ năm 2013, Ban Đại diện người cao tuổi tỉnh phối hợp với các ngành, các địa phương bắp đầu tiếp nhận dự án từ tổ chức HAI và xây dựng các “CLB Liên thế hệ tự giúp nhau”. Đến cuối năm 2017, đã có 17 CLB, trong đó có 6 CLB được thành lập dưới sự hỗ trợ kinh phí của tổ chức HAI, còn 11 CLB tự huy động nguồn vốn thành lập. Hiện nay, các CLB ở Hải Dương đang hoạt động có hiệu quả rõ nét.

Tên gọi của CLB đã phần nào nói lên tính cộng đồng và tính xã hội hóa: Cụm từ “Câu lạc bộ” - muốn nói đến một tổ chức xã hội tự nguyện, tự quản; cụm từ “Liên thế hệ” - muốn nói đến câu trúc của CLB có nhiều thế hệ, về tuổi tác và cả về điều kiện sống cũng như thu nhập; cụm từ “tự giúp nhau” - nói lên tính cộng đồng, sự tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau giữa các thành viên trong CLB.

Từ lúc manh nha thành lập cho đến nay sau các lần rút kinh nghiệm và điều chỉnh, Trung ương Hội Người cao tuổi Việt Nam thống nhất với các địa phương về cách thức tiến hành xây dựng mô hình, thành lập CLB đến nội dung và cách thức hoạt động của CLB Liên thế hệ tự giúp nhau.

CLB do Hội Người cao tuổi ở cấp xã đứng lên vận động xây dựng mô hình và được Ủy ban nhân dân cùng cấp ra quyết định thành lập. CLB được xây dựng ở mỗi thôn (làng) hoặc liên thôn vận động thành lập một CLB, số lượng khoảng 50-70 thành viên (mỗi gia đình 01 thành viên tham gia), bao gồm các thế hệ: khoảng 70% là người cao tuổi, 30% là người dưới 55 tuổi; khoảng 70% là phụ nữ, 30% nam giới; khoảng 70% là người nghèo cần giúp đỡ, 30% là người có điều kiện kinh tế khá, biết cách làm ăn và sẵn sàng giúp đỡ người khác, trong đó có từ 5-7 người là tình nguyện viên (là những người trẻ có sức khỏe và năng động, nhiệt tình). Có Ban chủ nhiệm CLB (khoảng 5 người) được cử ra từ những người là thành viên của CLB để điều hành hoạt động của CLB.

CLB sẽ có một nguồn vốn quỹ ban đầu, do ngân sách Nhà nước hoặc do tổ chức quốc tế tài trợ không hoàn lại hoặc cũng có thể vận động từ nguồn xã hội hóa và sự đóng góp hàng năm của các thành viên CLB. Trong quá trình hoạt động, nguồn quỹ được bảo toàn và phát triển bổ sung từ khoản thu lãi cho các thành viên vay vốn phát triển sản xuất (vay lãi xuất thấp), từ đóng góp của các thành viên và huy động các nguồn xã hội hóa khác.

Hoạt động của CLB tập trung vào 8 nội dung chính:

1) Hoạt động sinh kế và tăng thu nhập, giảm nghèo: từ nguồn tài trợ ban đầu, sử dụng quỹ để cho hội viên vay sản xuất KD, lãi suất từ 0,6% đến 1,0%/ tháng; tiền lãi thu được phục vụ hỗ trợ các hoạt động lâu dài của CLB. Duy trì và bổ sung quỹ từ nguồn thu phí thành viên CLB (2000-5000đ/tháng), nguồn lãi cho vay và vận động tài trợ từ các nguồn khác.

2) Hoạt động chăm sóc sức khỏe: CLB hướng dẫn kiến thức tự chăm sóc sức khỏe cho các thành viên, động viên và tổ chức cho các thành viên tham gia phong trào dưỡng sinh, thể dục thể thao phù hợp với từng đối tượng; tổ chức khám sức khỏe định kỳ và lập sổ theo dõi sức khỏe.

3) Hoạt động chăm sóc tại nhà dựa vào các tình nguyện viên: các tình nguyện viên trong CLB giúp đỡ các thành viên khi cần thiết hoặc lúc ốm đau.

4) Hoạt động tự giúp nhau và hỗ trợ cộng đồng: Các thành viên giúp nhau trong sản xuất kinh doanh, truyền đạt kinh nghiệm sản xuất, tổ chức các tổ, nhóm sản xuất nông nghiệp, thủ công nghiệp,...; tham gia các phong trào ở địa phương, như vệ sinh môi trường, xây dựng nông thôn mới,...).

5) Hoạt động bảo vệ quyền, lợi ích của người cao tuổi: kiến nghị kịp thời những vi phạm quy định trong hoạt động chăm sóc và phát huy vai trò người cao tuổi được pháp luật quy định.

6) Hoạt động nâng cao kiến thức: thông qua các buổi sinh hoạt CLB, các thành viên được thông tin, cập nhật kiến thức pháp luật, được thông tin về tình hình kinh tế, xã hội, chính trị của đất nước và địa phương.

7) Hoạt động nâng cao đời sống tinh thần: tạo điều kiện để các thành viên tham gia các hoạt động văn hóa văn nghệ, giao lưu, thăm hỏi, động viên nhau giữa các thành viên với nhau và với cộng đồng dân cư.

8) Hoạt động vận động nguồn lực: CLB được phép vận động các nguồn lực tài chính bổ sung cho quỹ của CLB nhằm duy trì và nâng cao hiệu quả hoạt động.

Tuy theo từng thời điểm và điều kiện cụ thể để tổ chức các nội dung hoạt động cho phù hợp, nhưng 8 nội dung đó cần được duy trì thường xuyên trong quá trình hoạt động của CLB mới có thể thu được kết quả tích cực, mới gắn kết các thành viên trong CLB./.

Lương Anh Tế

(còn nữa - bài hai)