Theo quy định của Luật bầu cử, mỗi ứng cử viên đại biểu Quốc hội hay ứng cử viên HĐND các cấp đều phải xây dựng cho mình một chương trình hành động để báo cáo trước cử tri và lưu trong hồ sơ ứng cử.
Ảnh minh họa
Chương trình hành động của ứng cử viên là gì?
Đó là dự định những những hoạt động, công việc, những vấn đề quan tâm mà ứng cử viên sẽ thực hiện nếu được cử tri bầu làm đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND. Chương trình hành động có ý nghĩa rất quan trọng trong quá trình vận động bầu cử và cũng là định hướng hoạt động trong suốt thời gian làm đại biểu sau này - đó là một cam kết chính trị.
Thứ nhất, đó là “lời hứa danh dự” của ứng cử viên với cử tri. Các “lời hứa” không phải để "lấy lòng" cử tri, mà nó sẽ phải được thực hiện nghiêm túc, với tinh thần trách nhiệm cao sau khi ứng cử viên trúng cử. Do đó, từng vấn đề được nêu trong chương trình hành động phải được ứng cử viên nghiên cứu kỹ, cân nhắc cẩn thận, trong khả năng và phù hợp với lĩnh vực hoạt động của mình, có tính khả thi, không hứa hẹn điều gì mà ứng cử viên không thể giữ lời, không đủ điều kiện thực hiện.
Thứ hai, nó là “thước đo” để cử tri nhận biết, hiểu rõ động cơ, bản lĩnh, lòng tự trọng, năng lực, trách nhiệm của ứng cử viên để gửi gắm lòng tin. Nhưng không vì thế mà "bắt chước" một ai đó để viết cho thậy hay, thật kêu, vượt quá khả năng, trình độ thực tế của mình. Tùy từng vị trí công tác, lĩnh vực hoạt động, trình độ của mình để đưa ra những cam kết phù hợp.
Chất lượng chương trình hành động quan hệ hữu cơ với chất lượng trình bày chương trình hành động của ứng cử viên. Xây dựng chương trình hành động tốt giúp ứng cử viên tự tin trước đông đảo cử tri; là một yếu tố quyết định cho sự thành công khi trình bày chương trình hành động. Và ngước lại, kỹ năng trình bày tốt sẽ “lột tả” được tinh thần chương trình hành động, thu hút sự quan tâm và tạo được niềm tin của cử tri đối với ứng cử viên.
Bố cục một bản chương trình hành động
Ứng cử viên có thể vận dụng sáng tạo để có một bản chương trình hành động độc đáo, đáng nhớ, mạnh mẽ, ấn tượng. Chương trình hành động cần tránh các yếu tố “sách vở”, giáo điều, sáo rỗng, dài dòng, thiếu màu sắc địa phương, cam kết quá nhiều, đề cập quá nhiều vấn đề mà sức ứng cử viên có hạn.
Bố cục chương trình hành động thông thường, gồm 3 phần:
Phần mở đầu: giới thiệu ngắn gọn, súc tích về bản thân và gia đình (đã và đang làm ở đâu, làm gì, đã làm được những gì, đặc điểm bản thân…); thể hiện sự hiểu biết về trách nhiệm của một đại biểu dân cử và mong muốn trở thành đại biểu dân cử.
Phần nội dung: dựa vào thông tin có được qua nghiên cứu tìm hiểu, có thể chọn lọc các vấn đề quan trọng để trình bày một số nội dung sau đây: làm gì để thực thi trách nhiệm người đại biểu dân cử (giữ mối liên hệ với cử tri; tham gia kỳ họp; giải quyết ý kiến kiến nghị và đơn thư của cử tri...). Trình bày ngắn gọn những hiểu biết của mình về tình hình kinh tế - chính trị, xã hội để giúp cho đời sống của cử tri địa phương tốt lên và có khó khăn gì? Trình bày hiểu biết của mình về những vấn đề cử tri quan tâm, mong muốn được giải quyết tốt hơn, phương án giải quyết (nếu có thể); những vấn đề ưu tiên mà cử tri địa phương quan tâm cũng như những vấn đề sẽ xảy ra và sẽ có ảnh hưởng đến địa phương.
Phần này cần thể hiện được mặt mạnh của ứng cử viên (kiến thức, kinh nghiệm, năng lực chuyên môn, năng lực giải quyết vấn đề), nên tập trung vài lĩnh vực, vấn đề có thể thực hiện được. Trình bày vấn đề có thể làm, có thể giải đáp thắc mắc của cử tri; làm cách nào để tham gia giải quyết vấn đề. Có thể gom một số vấn đề vào một “chủ đề” cần nhấn mạnh.
Phần kết luận: khái quát lại những ý quan trọng; nêu tình cảm và trách nhiệm của ứng cử viên đối với cử tri; bày tỏ mong muốn được cử tri ủng hộ; cảm ơn cử tri đã lắng nghe; cảm ơn các cơ quan, MTTQ đã tổ chức cuộc gặp gỡ tiếp xúc này và không quên lời chào, lời chúc.
Tham khảo tóm tắt bản chương trình hành động của một nữ ứng cử viên đại biểu Quốc hội: "... Chương trình hành động của tôi sẽ tập trung chủ yếu vào một số vấn đề sau:
Thứ nhất, tham gia tích cực vào công tác lập hiến, lập pháp góp phần xây dựng hệ thống pháp luật đồng bộ, có chất lượng, bám sát yêu cầu thực tiễn, có tính khả thi cao, tạo khuôn khổ pháp lý đầy đủ cho các hoạt động của đất nước, đáp ứng nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội và mong mỏi của cử tri cả nước; tham gia thảo luận, quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước, chú trọng đến chính sách đối với người có công, chính sách dân tộc, tôn giáo, đối ngoại nhằm nâng cao đời sống nhân dân lao động, nhất là đối với vùng miền núi, vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
Là nữ giới, tôi sẽ tham gia tích cực trong việc đề xuất các chính sách nhằm đảm bảo phụ nữ được tiếp cận, thụ hưởng bình đẳng các nguồn lực và thành quả của sự phát triển kinh tế - xã hội; thúc đẩy bình đẳng nam nữ, đảm bảo việc thực hiện quyền của trẻ em; phòng, chống bạo lực gia đình.
Thứ hai, tham gia một cách có hiệu quả vào công tác giám sát tối cao, nhất là giám sát việc thực hiện các chính sách, pháp luật hiện hành trong các lĩnh vực sau:
- Đầu tư phát triển bền vững vùng Tây Nguyên nói chung, Gia Lai nói riêng, đặc biệt trong lĩnh vực kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh.
- Tăng cường đầu tư ứng dụng các tiến bộ khoa học và công nghệ (công nghệ sinh học, công nghệ sau thu hoạch) để tăng năng suất, chất lượng, giá trị gia tăng của sản phẩm, hàng hóa sản xuất trên địa bàn; thúc đẩy bảo hộ chỉ dẫn địa lý cho các đặc sản của Gia Lai như hồ tiêu, cà phê… để nâng cao uy tín và sức cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường trong nước và quốc tế, từ đó tạo việc làm và tăng thu nhập cho người lao động địa phương.
- Bảo tồn, phát triển văn hóa giàu bản sắc của Tây Nguyên, giới thiệu đến với đồng bào cả nước và bạn bè thế giới.
Thứ ba, giữ mối liên hệ chặt chẽ với cử tri, thường xuyên gặp gỡ và tham dự đầy đủ các buổi tiếp xúc cử tri để tiếp thu ý kiến, nguyện vọng của cử tri; tham gia các hoạt động giám sát của Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh để nắm được tình hình thực tế; phản ánh, đề đạt trực tiếp và nhanh nhất những ý kiến, nguyện vọng chính đáng của cử tri đến Quốc hội, Chính phủ và các cơ quan nhà nước có thẩm quyền; tiếp nhận và xem xét các đơn thư khiếu nại, tố cáo của cử tri để đề nghị các cơ quan chức năng giải quyết. Luôn ghi nhớ và thực hiện lời dạy của Bác Hồ “Việc gì có lợi cho dân thì phải hết sức làm, việc gì có hại cho dân phải hết sức tránh”.
Với các dự định tâm huyết đó, tôi mong muốn được đồng bào cử tri tỉnh Gia Lai ủng hộ để trở thành đại biểu Quốc hội chuyên trách. Bằng trình độ chuyên môn được đào tạo, kinh nghiệm quản lý nhà nước, bằng việc lắng nghe ý kiến của các cử tri kết hợp với tích cực nghiên cứu, học tập, trao đổi kinh nghiệm, tôi tin tưởng mình có đủ năng lực và điều kiện để biến các dự định trong chương trình hành động thành hiện thực".
Các công việc chuẩn bị để xây dựng chương trình hành động
Một là, nghiên cứu, tìm hiểu: tìm hiểu những nội dung cơ bản về tình hình chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh quốc phòng và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương nơi mình ứng cử để chọn lựa vấn đề đưa vào chương trình hành động sát với tình hình thực tế, khả thi, phù hợp yêu cầu, nguyện vọng của cử tri nơi ứng cử. Nghiên cứu các văn bản quy phạm pháp luật về nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của người đại biểu dân cử để chọn cách khẳng định với cử tri về hoạt động cử mình nếu trúng cử. Tìm hiểu đối tượng cử tri nơi ứng cử: trình độ, nhận thức, văn hóa, tôn giáo; nhóm cử tri có khả năng ủng hộ mạnh, ủng hộ yếu, phản đối mạnh, phản đối yếu, chưa quyết định đối với ứng cử viên; đối tượng cử tri có khả năng tham dự hội nghị tiếp xúc cử tri (vai trò, vị thế ở địa phương; mong đợi ứng cử viên điều gì; có thể có suy nghĩ gì về ứng cử viên…). Việc tìm hiểu này giúp ứng cử viên điều chỉnh bài viết và trình bày cho phù hợp người nghe, nói trúng nguyện vọng cử tri. Ngoài ra, cần tìm hiểu những ứng cử viên cùng khu vực bầu cử: thử so sánh (mặt mạnh, mặt yếu) bản thân mình với các ứng cử viên khác; dự đoán chương trình hành động của họ nói về những chuyện gì để khai thác thật tốt mặt mạnh của mình.
Hai là, chọn vấn đề để đưa vào chương trình hành động: độ dài của chương trình hành động khoảng 3 đến 4 trang khổ A4 là phù hợp, ứng cử viên cần chọn lọc kỹ số lượng vấn đề đưa vào chương trình hành động, không nên quá tham nhiều vấn đề. Các căn cứ để chọn vấn đề: nhu cầu, mong muốn của cử tri đối với cử viên có thể đề xuất giải pháp và giải quyết khi trúng cử; vấn đề thuộc thẩm quyền giải quyết của cơ quan dân cử mà mình ứng cử (Quốc hội, hay HĐND ở cấp nào); vấn đề mà ứng cử viên nắm vững, hiểu rõ nhất, thuộc lĩnh vực chuyên môn mình, mà có đủ khả năng tham gia đề xuất ý kiến, tác động làm cho vấn đề đó được thực hiện.
Lưu ý: Sắp xếp các nội dung logic, kết cấu chặt chẽ. Chọn từ ngữ, cách diễn đạt phù hợp đặc điểm cử tri sao cho các ý tưởng, thông tin tạo ra những thông điệp ngắn gọn, thể hiện trọng tâm, đi vào lòng người, để lại ấn tượng tin cậy, không sao chép, sáo rỗng, giáo điều.
Lương Anh Tế
(còn tiếp - bài bốn)