Ảnh minh họa

Vì tư duy khoa học không phải là sản phẩm tự phát, không phải chỉ là kết quả của sự từng trải và dày dạn kinh nghiệm. Tư duy khoa học là sản phẩm của tri thức lý tính. Nếu không nâng cao trình độ lý luận, thực tiễn thì không thể nào hình thành cách nghĩ mới ở trong mỗi con người.

Một trong những yếu tố cơ bản để hình thành phong cách tư duy khoa học của người làm công tác quản lý xã hội là khả năng độc lập suy nghĩ. Đây là một phẩm chất vô cùng quan trọng đối với sự phát triển trí tuệ. Người ta thường nói: Bất cứ người nào cũng hấp thụ hai thứ giáo dục: một thứ giáo dục do người khác đem lại, thứ kia còn quan trọng hơn do chính mình tìm kiếm, tự đem lại.

Độc lập suy nghĩ là nét đặc trưng của trí thông minh, vì có độc lập suy nghĩ thì mới sáng tạo được, tức là mới tìm ra được cái mới. Trong bất kì tình huống nào, độc lập suy nghĩ cũng có ý nghĩa là tự mình phát hiện, tìm thấy vấn đề, không cần sự giúp đỡ của người khác.

Những người có phong cách độc lập suy nghĩ thường không hài lòng với cái có sẵn, luôn có thái độ phê phán, hoài nghi và kiểm tra trước khi đặt niềm tin vào nó. Phẩm chất độc lập suy nghĩ còn được thể hiện ở chỗ biết đi từ hiện tượng đến quy luật, từ cái cụ thể đến cái khái quát, biết hệ thống hóa các dấu hiệu bên ngoài để rút ra cái bản chất bên trong, có khả năng biện luận chặt chẽ để tỏ thái độ đồng tình với quan điểm này hay quan điểm kia. 

Vấn đề đặt ra là hình thành phẩm chất độc lập suy nghĩ cho người làm công tác quản lý xã hội như thế nào là phù hợp, vì phẩm chất độc lập suy nghĩ có quan hệ chặt chẽ với nhiều yếu tố tâm lý  khác như tư duy, trí nhớ, tưởng tượng... Xem như vậy, chúng ta thấy sự phát triển của phẩm chất độc lập suy nghĩ phụ thuộc rất nhiều vào trình độ học vấn. Học vấn càng cao thì sự phát triển của khả năng độc lập suy nghĩ càng lớn. Nhìn chung, đây là mối quan hệ có tính chất tỉ lệ thuận. 

Nói như vậy không có nghĩa là trẻ nhỏ không có khả năng độc lập suy nghĩ. Quan sát sự phát triển tâm lý của trẻ em, chúng ta sẽ thấy từ 3 tuổi trở lên, thậm chí có khi còn sớm hơn, các cháu đã nảy sinh khả năng độc lập suy nghĩ. Đã có lúc, người lớn muốn trẻ em làm theo ý mình nhưng các cháu không nghe mà cứ làm theo ý thích của bản thân, đó là một biểu hiện của khả năng này.

Muốn rèn luyện phẩm chất độc lập suy nghĩ, người làm  công tác quản lý xã hội phải biết huy động mọi nguồn lực có trong tay và trong tầm tay trước khi sử dụng sự hỗ trợ từ bên ngoài.

Người ta thường nói, trăm đọc, trăm hiểu không bằng một "tự mình làm được”. Trong quá trình hoạt động, nếu chúng ta tự mình phát hiện được vấn đề đến một mức độ nào đó thì việc so sánh phần mình đã làm ra được với phần sách vở đã có sẽ đem đến nhiều điều bổ ích cho sự phát triển phẩm chất độc lập suy nghĩ.

Trong thời gian tìm đường cứu nước ở Pháp, Bác Hồ thường đối chiếu những bài báo do mình viết ra ban đầu, với những bài báo sau khi đã được tòa soạn sửa và đăng. Cách làm đó đã giúp Bác nâng cao trình độ  nghiệp vụ viết báo, trau dồi thêm tiếng Pháp và điều quan trọng hơn là  nâng cao khả năng độc lập suy nghĩ và tư duy khoa học.

Tục ngữ có câu: “Có bột mới gột nên hồ”, từ đó chúng ta hiểu, muốn phát triển tốt về mặt độc lập suy nghĩ, mỗi người làm công tác quản lý xã hội cần phải tích lũy được nhiều hiện tượng, sự kiện khoa học khác nhau. Tư liệu càng phong phú bao nhiêu thì khả năng độc lập suy nghĩ càng thuận lợi bấy nhiêu.

Cũng giống như mọi dòng sông lớn đều bắt nguồn từ những dòng sông nhỏ; những ngọn núi cao đều bắt đầu từ những viên sỏi đá; những việc phức tạp đều bắt đầu từ những việc đơn giản. Vì thế, trong cuộc sống hàng ngày, những người làm công tác quản lý xã hội phải có ý thức rèn luyện phong cách “tích tiểu thành đại” không nên có thái độ chỉ chú ý cái lớn, coi thường cái nhỏ.

Sống trong thời đại bùng nổ thông tin, mỗi phút, mỗi ngày có bao điều mới lạ nảy sinh. Không ai có khả năng thâu tóm toàn bộ những điều đó, mà chỉ có thể “gạn đục khơi trong” để chọn lấy những gì tinh túy nhất, từng bước làm giàu cho kho tàng trí tuệ của bản thân, nhất là đối với những người làm công tác quản lý xã hội. 

Hiện nay, có nhiều nguồn cung cấp thông tin: báo, đài, ti vi, internet,... thông qua việc tiếp cận các phương tiện thông tin, con người có thể thu nhận được nhiều  điều bổ ích phục vụ cho việc học tập và rèn luyện phẩm chất độc lập suy nghĩ. Để đạt được mục đích trên, người làm công tác quản lý xã hội cần làm tốt các yêu cầu của phong cách văn hoá đọc như sau:

Đọc kĩ để hiểu và nắm được nội dung phần tài liệu đã đọc                    

Thực chất của việc đọc tài liệu là để mở rộng tầm nhìn, kích thích sự suy nghĩ và làm phong phú trí tuệ của bản thân. Nói như K. Mác "Phải nắm lấy tài liệu với tất cả chi tiết của nó, phải phân tích những hình thái phát triển khác nhau của nó và phải tìm ra được mối liên hệ bên trong của những hình thái đó".

Suy nghĩ về những điều đã đọc, liên hệ với thực tiễn để học tập phong cách diễn đạt của tác giả

Đọc mà không có sự suy nghĩ thì chẳng khác nào việc ăn không có sự tiêu hóa. Đúng như V.I Lênin đã nói : "Trong lý luận nhận thức cũng như trong tất cả những lĩnh vực khác của khoa học cần suy luận một cách biện chứng, nghĩa là đừng giả định rằng nhận thức của chúng ta là bất di bất dịch và có sẵn mà phân tích xem sự hiểu biết sinh ra từ sự không hiểu biết như thế nào, sự hiểu biết không đầy đủ và không chính xác trở thành đầy đủ và chính xác như thế nào?"

Ghi chép vào sổ tay nghiệp vụ những thông tin mang tính chất khoa học thể hiện tính cập nhật và hiện đại

Nên ghi theo cách hiểu riêng của mình không phụ thuộc vào từ ngữ của tác giả. Người ta thường cho rằng thà đọc ít mà ghi chép cẩn thận còn hơn là đọc nhiều mà đọc vội vàng cho xong chuyện, không có thu hoạch.

Sau khi đọc xong một tài liệu nào đó hãy tự hỏi phần đọc vừa rồi đã đem lại cho mình những điều gì mới mẻ có ý nghĩa  khoa học

Thành quả sáng tạo của người làm công tác quản lý xã hội là ở chỗ bằng sự vận dụng các phương pháp tư duy khoa học để nhận ra những đặc tính hoặc đặc điểm chủ yếu của một tình trạng đã biết và phân biệt với những đặc tính hoặc đặc điểm không chủ yếu và không đầy đủ.

Thực hiện tốt những điều hướng dẫn trên, những người tham gia công tác quản lý xã hội sẽ sớm có những dòng sông lớn, những ngọn núi cao về sự hiểu biết của bản thân, góp phần nâng cao phẩm chất độc lập suy nghĩ. 

Hy vọng rằng mọi người nói chung, những người là công tác quản lý xã hội nói riêng thường xuyên nhớ lời khuyên của các nhà khoa học: “Thế giới vô cùng vĩ đại. Cặp mắt của bạn chỉ thấy được một phần nhỏ bé không đáng kể. Bởi vậy, bạn hãy tìm các sự kiện ấy trong các tài liệu. Hãy tích lũy đều đặn hàng ngày các sự kiện ấy”./.